Werkafspraken bilirubinemetingen

Aanleiding
De Richtlijn Hyperbilirubinemie bevat aanbevelingen die benoemen dat de zorginstelling een protocol heeft dat beschrijft onder welke omstandigheden verpleegkundigen bilirubinebepalingen –transcutaan(TcB) of in bloed (TSB) kunnen (laten) verrichten én dat de arts of verloskundige de uitslag van de bilirubinebepaling interpreteert.
 

Achtergrond
De achtergrond van bovengenoemde aanbevelingen is dat het signaleren en evalueren van hyperbilirubinemie potentiële vertragingen kent, namelijk:
vertraging tussen het signaleren van het geelzien van de baby door de verpleegkundige en het daadwerkelijk meten van het bilirubinegehalte.
vertraging tussen het meten van het bilirubinegehalte en het interpreteren van de uitslag.
 

Potentiële momenten van vertraging

• Melden van geelzien van verpleegkundige aan arts/verloskundige.

• Aanvragen van laboratoriumbepaling door verpleegkundige of arts/verloskundige.

• Prikken van het totaalserumbilirubine (TSB) in bloed.

• Verzenden van bloed naar laboratorium.

• Bepaling van TSB in laboratorium.

• Uitslag van TSB vrijgeven door laboratorium.

• Zien van de uitslag van TSB door verpleegkundige of arts/verloskundige.

• Melden van TSB uitslag door verpleegkundige aan arts/verloskundige.

• Interpreteren van de TSB-uitslag door arts/verloskundige

• Consulteren van kinderarts door arts/verloskundige.

• Uitvoeren van het consult door de kinderarts.

• Starten fototherapie.

Protocollen & Werkafspraken

• Gezien de grote mate van organisatorische variatie tussen kinder- en kraamafdelingen en ziekenhuizen in de logistiek en autorisaties rondom de bilirubinebepalingen is het niet goed mogelijk een algemeen geldend protocol voor al deze organisaties te beschrijven. Daarom is er gekozen om aandachtspunten voor werkafspraken te benoemen die locale protocolontwikkelingen kunnen ondersteunen. De werkafspraken worden schriftelijk vastgelegd in locale protocollen of richtlijnen.

• De richtlijn kent de mogelijkheid dat verpleegkundigen bilirubinebepalingen (TSB of TcB) aanvragen of verrichten.

• De bilirubine-uitslag wordt geïnterpreteerd door een arts/verloskundige. Deze taak kan deels gedelegeerd worden aan verpleegkundigen (indien bevoegd en bekwaam).

• De transcutane bilirubinemeting heeft het grote voordeel dat het een aanzienlijk aantal TSB bepalingen kan voorkomen zodat de logistiek met betrekking tot het aanvragen, bloedprikken, uitslag vervolgen niet hoeft plaats te vinden en er direct een uitslag volgt die geïnterpreteerd kan worden. (zie ook supplement “transcutane bilirubine metingen”.

Algemene aandachtspunten

• voorwaarden waaronder verpleegkundigen een TcB of TSB meting aanvragen en/of verrichten.

• aanwezigheid van protocol om handelingen en vaardigheden uit te voeren.

• bevoegdheden voor de uitvoer van en het aanvragen van TcB en TSB.

• afspraken tussen verpleegkundigen en artsen/verloskundigen wie de uitslag beoordeelt, wanneer een uitslag moet worden doorgegeven en op welke wijze, en op welk moment.

• beschikbaarheid van materialen om uitslag te kunnen beoordelen (zoals bilicurve of tabellen, computerprogramma, bilischijfje etc).

• bereikbaarheid van de verantwoordelijke arts en/of verloskundige moet bekend zijn bij de verpleegkundigen. Ook tijdens avond-, nacht- en weekenddiensten.

• afspraken bij welke specifieke problemen/ uitslagen direct een arts/ verloskundige gewaarschuwd moet worden.

• afspraken over het documenteren van de bilirubinegegevens.

• afspraken tussen verpleegkundigen onderling hoe bij overdracht van zorg de informatie overdracht over de status van de bilirubinebepaling is.

• afspraken over wie en wanneer op welke wijze de ouders informatie geven.

• afspraken tussen gynaecologie/verloskunde en de kindergeneeskunde wanneer en wie de kindergeneeskunde geconsulteerd wordt.

Aandachtspunten transcutane bilirubine (TcB) metingen

• beschikbaarheid van de bilirubinemeter.

• vaardigheid van verpleegkundigen in het gebruiken van de transcutane bilirubinemeter.

• afspraken over onderhoud en kwaliteitscontroles van de transcutane bilirubinemeter.

• beschikbaarheid van materialen om TcB uitslag te kunnen interpreteren (bilicurve of tabellen, computerprogramma, bilischijfje e.d.).

• vaardigheid in het beoordelen van de transcutane bilirubine uitslag.

• afspraken tussen verpleegkundigen en artsen/verloskundigen hoe en wanneer een TcB uitslag moet worden doorgegeven.

• afspraken over de vervolgacties bij een te hoge TcB-uitslag.

• afspraken over of en wanneer een TcB meting herhaald moet worden.

Aandachtspunten totaal serum bilirubine (TSB) metingen

• voorwaarden waaronder verpleegkundigen een serum bilirubine bepaling kunnen aanvragen.

• afspraken over de logistiek van het aanvragen van een serum bilirubinebepaling.

• autorisatie van verpleegkundigen om een serum bilirubine bepaling kunnen aanvragen.

• vaardigheid van verpleegkundigen in het zelf aanvragen van een serum bilirubinebepaling.

• afspraken over welke laboratoriumaanvragen in relatie tot hyperbilirubinemie door verpleegkundigen kunnen worden gedaan, en voor welke aanvragen overleg nodig is.

• afspraken over de logistiek van het prikken van serum bilirubinebepalingen.

• afspraken met het laboratorium over het prikken van serum bilirubinebepalingen.

• vaardigheid en autorisatie van verpleegkundigen in het prikken van een serumbilirubine bepaling.

• vaardigheid en autorisatie van verpleegkundigen in het verzenden van TSB.

• afspraken met laboratorium over mate van spoed van de TSB-bepaling.

• afspraken met laboratorium over doorbellen van hoge TSB uitslagen.

• afspraken tussen verpleegkundigen en artsen/verloskundigen wie uitslagen in de gaten houdt.

• afspraken tussen verpleegkundigen onderling hoe bij overdracht van zorg de informatie overdracht over de status van een bilirubinebepaling is.

• afspraken tussen artsen/verloskundigen onderling hoe bij overdracht van zorg de informatie overdracht over de status van een bilirubinebepaling is.

• vaardigheid in de beoordeling van TSB uitslagen.

• beschikbaarheid van materialen om TSB-uitslag te kunnen beoordelen (zoals bilicurve of tabellen, computerprogramma, bilischijfje etc).

• afspraken tussen verpleegkundigen en artsen/verloskundigen wanneer een TSB uitslag moet worden doorgegeven, hoe dat gebeurd, en op welk moment.

• afspraken tussen artsen/verloskundigen en verpleegkundigen op welke wijze en op welk moment de conclusie van de interpretatie van de TSB-uitslag wordt teruggekoppeld naar de verpleging.

• afspraken tussen gynaecologie/verloskunde en de kindergeneeskunde wanneer de kindergeneeskunde geconsulteerd wordt en de wijze waarop.

• afspraken over wie bilirubine-uitslagen met de ouders/moeder bespreekt.

​